Manufaktura 2023/2024 nr 53, maj/czerwiec 2024

Polacy podczas I wojny światowej – walka o niepodległość i tragedia wojny

Polska Piechota

Na początku XX wieku ziemie polskie znajdowały się pod panowaniem trzech zaborczych mocarstw: Rosji, Niemiec i Austro-Węgier. Naród polski, pozbawiony własnego państwa od 1795 roku, wciąż dążył do odzyskania niepodległości. Wybuch I wojny światowej w 1914 roku otworzył przed Polakami nowe możliwości, choć wiązał się także z ogromnymi trudnościami.

Podczas wojny Polacy byli zmuszeni walczyć w armiach zaborców. Ponad milion Polaków służyło w wojskach rosyjskich, niemieckich i austro-węgierskich. Walczyli często na różnych frontach, nierzadko przeciwko sobie. Sytuacja ta była niezwykle trudna, lecz Polacy nie zapominali o marzeniach o wolności.

W miarę jak wojna się przedłużała, Polacy zaczęli organizować własne formacje wojskowe. Najważniejsze z nich to Legiony Polskie, utworzone w sierpniu 1914 roku z inicjatywy Józefa Piłsudskiego. Legiony te walczyły po stronie Austro-Węgier, a ich celem było stworzenie zalążka przyszłej armii polskiej. Piłsudski liczył na to, że poprzez wspieranie Austro-Węgier zdoła uzyskać zgodę na utworzenie niepodległego państwa polskiego.

Plik:Kielce pilsudski.jpg
https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/e/e7/Kielce_pilsudski.jpg

W 1916 roku, chcąc zmusić państwa centralne do konkretnych działań na rzecz sprawy polskiej, Piłsudski odszedł z Legionów. W 1917 roku doszło do tzw. kryzysu przysięgowego. Od legionistów zażądano złożenia przysięgi na dochowanie sojuszu z państwami centralnymi do końca wojny. Większość żołnierzy odmówiła, a co za tym idzie Legiony zostały rozwiązane, a ich żołnierze albo wcielani do armii austro-węgierskiej, albo internowani. Sam Piłsudski został natomiast uwięziony w Niemczech w twierdzy w Magdeburgu.

Na ziemiach okupowanych przez Niemcy i Austro-Węgry utworzono w październiku 1917 roku Radę Regencyjną, mającą zarządzać sprawami polskimi do czasu odzyskania niepodległości. We Francji działał Komitet Narodowy Polski na czele z Romanem Dmowskim, który reprezentował interesy Polski wśród aliantów. Dmowski wierzył, że przyszłość Polski leży w sojuszu z Rosją i resztą państw ententy, a nie z państwami centralnymi.

W miarę jak wojna zbliżała się do końca, sytuacja polityczna zmieniała się na korzyść Polaków. Rewolucja październikowa w Rosji, rewolucja w Niemczech i rozpad Austro-Węgier stworzyły dogodne warunki do ogłoszenia niepodległości. 11 listopada 1918 roku Rada Regencyjna przekazała Józefowi Piłsudskiemu władzę wojskową, a trzy dni później, także pełnię władzy cywilnej. Dzień ten uznawany jest za datę odzyskania przez Polskę niepodległości po 123 latach zaborów.

Józef Piłsudski i Bolesław Wieniawa-Długoszowski w listopadzie 1918 r. przed bramą hotelu Bruhlowskiego przy ul. Niecałej (Fot. CAF)
https://wyborcza.pl/alehistoria/7,121681,22616246,8-listopada-zwolnienie-jozefa-pilsudskiego-z-twierdzy-w-magdeburgu.html

Odzyskanie niepodległości nie oznaczało końca problemów. Polska musiała stawić czoła wielu wyzwaniom, takim jak ustalenie granic, integracja ziem trzech zaborów oraz odbudowa kraju zniszczonego przez wojnę. Konflikty z sąsiadami, zwłaszcza z Ukrainą i Litwą, oraz wojna polsko-bolszewicka (1919-1921) były kolejnymi trudnymi etapami w budowaniu nowego państwa.

I wojna światowa była dla Polaków okresem ogromnych wyzwań, ale także nadziei i determinacji. Dzięki wysiłkom wielu pokoleń patriotów oraz korzystnej sytuacji międzynarodowej Polska zdołała odzyskać niepodległość. Proces ten był skomplikowany i pełen przeciwności, jednak ostatecznie zakończył się sukcesem, który ukształtował przyszłość narodu polskiego.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *