Zbliżają się święta Bożego Narodzenia. W wielu domach, instytucjach i na placach, pojawiły się już tradycyjne choinki. Wiele ze świątecznych drzewek zachwyca światełkami, dekoracjami i bombkami. Warto się zatrzymać, by podziwiać świąteczne ozdoby. Przy okazji można przypomnieć sobie historię tradycyjnej bombki i bożonarodzeniowej choinki. A ta – choć ciekawa – nie była ani prosta, ani oczywista.
Historia dekorowania choinki to tradycja znana od XVI wieku. Legenda głosi, że Marcin Luter jako pierwszy ozdobił drzewko świeczkami, aby naśladować blask gwiazd na niebie. Do Rzeczypospolitej tradycja ubierania drzewka bożonarodzeniowego w domach szlachty pojawiła się dopiero na przełomie XVIII i XIX wieku. Wcześniej był to zwyczaj uznawany za pogański, a więc niezgodny z naukami Kościoła katolickiego. Początkowo drzewko dekorowano jabłkami, piernikami, orzechami i ozdobami z papieru oraz słomy. Znane też jest dekorowanie świeczkami z pszczelego wosku.
POKAZANY NA WYSTAWIE W TOWARZYSTWIE ZACHĘTY SZTUK PIĘKNYCH W WARSZAWIE
ŹRÓDŁO: NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE
ŹRÓDŁO: ARCHIWUM PRYWATNE AUTORKI TEKSTU
W miarę jak na polskich ziemiach rozwijała się tradycja dekorowania drzewka bożonarodzeniowego, pojawiał się problem, skąd takie drzewko wziąć. Ludzie bogaci mogli je wyciąć z własnych lasów lub ostatecznie zakupić od kogoś, kto takie lasy posiadał. Chłopi byli surowo karani za ścinanie drzewek z pańskiego lasu. Mimo to uważali, że kradzież choinek przynosiła szczęście w kolejnym roku.
Równie ciekawa jest historia tradycyjnej bombki szklanej. Za twórcę pierwszych szklanych ozdób choinkowych uznawany jest Hans Greiner – dmuchacz z huty szkła w mieście Lauscha. Mężczyzny nie było stać na zakup tradycyjnych ozdób bożonarodzeniowych, więc ozdobił swoją choinkę tym, co sam zrobił, czyli szklanymi kulami, których nikt inny nie miał. Tak rozpoczęła się produkcja szklanych bombek choinkowych w Niemczech. Stamtąd ozdoby trafiły do Wielkiej Brytanii i zachwyciły ówczesną królową Victorię, a później kolejnych mieszkańców Europy i Stanów Zjednoczonych.
ŹRÓDŁO: NARODOWE ARCHIWUM CYFROWE
W 1850 roku szklana bombka po raz pierwszy otrzymała posrebrzane wnętrze. Później stosowały je m.in. fabryki bombek powstałe w naszym kraju na początku XX wieku. Posrebrzane wnętrze bombek było popularne w czasach komunistycznej PRL. Stosuje się je do dzisiaj.
ŹRÓDŁO: ARCHIWUM PRYWATNE AUTORKI TEKSTU
W Bydgoszczy bombki i ozdoby choinkowe produkowano m.in. w Zakładzie Produkcji Ozdób Choinkowych „Sopel” przy ul. Wiejskiej 14. Zakład działał od 1979 roku kultywując tradycje rodzinne, które sięgały lat trzydziestych XX wieku. Łączył wiedzę i tradycję sprzed dziesiątek lat. Firmę „Sopel” założyli Genowefa i Rajmund Sobiescy, a ich rodzinna tradycja w tej branży sięga czasów przedwojennych. Nazwa zakładu wzięła się od nazwiska założyciela – Sobieski- na którego w szkole wołali „Sobek” lub „Sopel”. Wraz z żoną chcieli, by ich zakład miał typowo polską i kojarzącą się z zimą nazwę, możliwą do wymówienia przez turystów i klientów z zagranicy.
Fabryka bombek, w odróżnieniu od innych podobnych wytwórni, nie prowadziła jedynie produkcji sezonowej, a działała przez cały rok. Co ciekawe, bombki przeznaczone na eksport m.in. do Japonii, Szwajcarii, Wielkiej Brytanii i Holandii, stanowił niemal całość ręcznej produkcji ozdób. Niestety, słynny w kraju i na świecie bydgoski zakład „Sopel” został zamknięty w 2021 roku.
ŹRÓDŁO: STRONA INTERNETOWA ZAKŁADU PRODUKCYJNEGO „SOPEL” W BYDGOSZCZY
ŹRÓDŁO:
- Fotografie – pochodzą ze zbiorów prywatnych autorki tekstu lub z zasobów archiwalnych on-line Narodowego Archiwum Cyfrowego. Prawa należą do autorki tekstu lub do archiwum. Wszystkie zdjęcia z archiwum mają zapis na stronie NAC: wolno zwielokrotniać, zmieniać i rozpowszechniać oraz wykonywać utwór, nawet w celach komercyjnych, bez konieczności pytania o zgodę.
- Historia bombek choinkowych – na podstawie informacji sklepu „Dagmara – My Christmas”.
- Artykuł prasowy nt. bombek z nieczynnej fabryki „Sopel”, autorstwa Justyny Toty z dn. 03.12.2021 roku, opublikowany w portalu „Bydgoszcz. Nasze Miasto” oraz artykuł prasowy nt. bombki z nieczynnej fabryki „Sopel”, autorstwa Justyny Toty z dn. 02.12.202 roku, opublikowany w portalu „Express Bydgoski”.
- Strona internetowa Zakładu Produkcyjnego „Sopel” w Bydgoszczy.
- Strona internetowa „Nasze Szlaki.pl”
