Jesienią 1918 roku Polacy po 123 latach ponownie mogli cieszyć się życiem w niepodległym kraju. Niemniej jednak radość ta nie trwała zbyt długo, niecałe 4 miesiące po tym wydarzeniu rozpoczęła się wojna polsko-bolszewicka. Od lutego 1919 roku do marca 1921 roku dochodziło do walk, przerywanych negocjacjami politycznymi i rozejmami. W obliczu dopiero kształtującego się państwa polskiego wojna ta miała ogromne znaczenie zarówno dla Polaków, jak i bolszewików.
Od samego początku prowadzenia walk nie było wiadomo, kto ma przewagę. Walki toczyły się z naprzemiennym szczęściem, raz to Polacy odpierali i atakowali bolszewików, a drugim razem sytuacja miała się odwrotnie. Przełom nastąpił podczas tzw. bitwy warszawskiej stoczonej w dniach 13-25 sierpnia 1920 roku, to właśnie wtedy generałowi Józefowi Hallerowi udało się powstrzymać bolszewików na środkowym odcinku frontu. Decydującym momentem okazało się kontruderzenie wyprowadzone przez Józefa Piłsudskiego znad rzeki Wieprz.
To właśnie to wydarzenie do dziś zwyczajowo nazywane jest Cudem nad Wisłą.
Dlaczego jednak cud? Odpowiedź na to pytanie nie jest zbyt oczywista. Naturalne jest to, że cud kojarzy nam się z pozytywnymi emocjami, jednakże w tym przypadku wydźwięk tego słowa budzi skojarzenia negatywne. W okresie międzywojennym polskie społeczeństwo było podzielone. Niechętni Piłsudskiemu, a tym samym sympatyzujący z Romanem Dmowskim, usiłowali umniejszyć zasługom Tymczasowego Naczelnika Państwa. Stąd też zwycięstwo znad Wieprza zaczęli interpretować jako znak boskiej interwencji na rzecz Polaków, czyli jako cud. Jeszcze przed bitwą ukazał się artykuł pt. „O cud Wisły” autorstwa Stanisława Strońskiego, powiązanego z endecją. Fakt ten tylko podkreśla niechęć, z jaką Narodowa Demokracja odnosiła się do Piłsudskiego. Liczne spory budziła także kwestia autorstwa planu kontrnatarcia znad Wieprza. Najczęściej jako twórcę tej koncepcji wskazywano Tadeusza Rozwadowskiego, lecz on sam temu zaprzeczał. Niezależnie jednak od pomysłodawcy, to Józef Piłsudski wydawał ostateczne rozkazy i to na jego barkach ciążyła odpowiedzialność za ewentualną porażkę, czy tak jak w tym wypadku, zwycięstwo.
Tak więc ,,cud nad Wisłą” wcale nie był cudem, tylko szeregiem opracowanych działań, których połączenie umożliwiło odparcie ataku bolszewików. Warto również nakreślić, jakiej wagi było to zwycięstwo. Brytyjski dyplomata Edgar D’Abernon określił omawiane wydarzenie jako osiemnastą decydującą bitwę w dziejach świata, jak mówił: ,,Gdyby Karol Młot nie powstrzymał inwazji Saracenów zwyciężając w bitwie pod Tours, w szkołach Oxfordu uczono by dziś interpretacji Koranu, a uczniowie dowodziliby obrzezanemu ludowi świętości i prawdy objawienia Mahometa. Gdyby Piłsudskiemu i Weygandowi nie udało się powstrzymać triumfalnego pochodu Armii Czerwonej w wyniku bitwy pod Warszawą, nastąpiłby nie tylko niebezpieczny zwrot w dziejach chrześcijaństwa, ale zostałoby zagrożone samo istnienie zachodniej cywilizacji. Bitwa pod Tours uratowała naszych przodków przed jarzmem Koranu; jest rzeczą prawdopodobną, że bitwa pod Warszawą uratowała Europę Środkową, a także część Europy Zachodniej przed o wiele groźniejszym niebezpieczeństwem, fanatyczną tyranią sowiecką”. *
Biorąc pod uwagę wszystkie fakty opisane powyżej, nie powinniśmy decydującego zwycięstwa w dziejach Polski i Europy, przypisywać Bożej opiece, a co za tym idzie, nie powinniśmy również bitwy warszawskiej nazywać cudem.
* Cytat pochodzi ze strony: http://www.bitwawarszawska.pl/192-edgar_vincent_dabernon
