nr 34, grudzień 2019

Polska w 1989 roku

Sytuacja Polityczna

W drugiej połowie lat osiemdziesiątych dwudziestego wieku Polska Rzeczpospolita Ludowa przeżywała okres upadku ekonomicznego. Władze komunistyczne nie potrafiły poradzić sobie z kryzysem, a społeczeństwo polskie, które nadal nosiło na sobie piętno trwającego w latach 1981-1983 stanu wojennego, było apatycznie nastawione do ówczesnej sytuacji politycznej. Skutkiem tych wydarzeń była zmiana stosunku opozycji do władzy, który to z oporu przerodził się w kompromis.

Sytuacja opozycji po stanie wojennym

Opozycja po stanie wojennym została osłabiona przez represje, aresztowania oraz niekiedy morderstwa a związek ,,Solidarność” został zdelegalizowany. Jednak kryzys gospodarczy spowodował, że w 1986 r przywódcy opozycji przyjęli możliwość opcji ugody z obecną władzą. 

Rozpoczęcie rozmów ugodowych oraz porozumienie obrad Okrągłego Stołu

Kryzys gospodarczy oraz strajki ludności na terenie ówczesnego PRL-u w 1988 r. doprowadziły władze do takiego stanu, że zgodziła się ona na propozycje opozycji, a początkowe spotkania odbywały się w ośrodku MSW Magdalenka, lecz szybko stanęły one w martwym punkcie, Dopiero po debacie telewizyjnej Lecha Wałęsy z Alfredem Miodowiczem 30 listopada, władze ponowiły rozmowy, które od lutego 1989 miały mieć miejsce przy Okrągłym Stole oraz posiadały charakter publiczny.

Podczas obrad Okrągłego Stołu trwających od 6 lutego do 15 kwietnia uznano nowe zespoły zajmujące się regulacją wewnętrznej polityki państwa (między innymi sprawami pluralizmu związkowego czy reform politycznych) mimo niekiedy ciężkiego przebiegu obrad udało się osiągnąć kompromis czego skutkiem było rozpisanie wyborów parlamentarnych, w których mogli startować przedstawiciele zarówno opozycji jaki i koalicji PZPR-u

W wyborach miało przypaść 65% mandatów dla władzy oraz 35% dla opozycji, miały nastąpić również wolne wybory do nowo utworzonej instytucji senatu.

Dodatkowo opozycji udało się wynegocjować legalizację związku zawodowego “Solidarność”, która od stanu wojennego działa w podziemiu, a nawet otrzymała ona ograniczony, ale jednak dostęp do mediów publicznych.

Wybory Czerwcowe

Kampania wyborcza Solidarności została przeprowadzona przez Komitet Obywatelski u boku Lecha Wałęsy. Opozycji dzięki poparciu społecznemu udało się osiągnąć przewagę nad koalicją PZPR, osiągając niespotykane zwycięstwo w wyborach. Zajęli oni 100% miejsc dostępnych w Sejmie (z przyznanych 35%) oraz 99% miejsc w senacie. Wyniki te zszokowały władzę, która zrozumiała, iż nie ma praktycznie żadnego poparcia w społeczeństwie.

Władze Solidarności również zszokowane swoim zwycięstwem zdecydowały się na ostrożne wprowadzanie zmian ustrojowych obwołując prezydentem gen. Wojciecha Jaruzelskiego. Uczyniono tak, gdyż opozycja nie posiadała wiarygodnych danych o możliwym upadku bloku komunistycznego.

Lech Wałęsa w lipcu 1989 r ogłosił, że władze powinna przejąć strona ciesząca się większym zaufaniem społecznym, co spowodowało oddanie władzy przez PZPR oraz utworzenie gabinetu Tadeusza Mazowieckiego, który to został wybrany na premiera. Wydarzenie to było początkiem ostatecznego upadku PRL-u, którego nazwę oficjalnie zmieniono wraz z uchwaleniem tzw. Małej Konstytucji, w której nazwę państwa zmieniono oficjalnie na Rzeczpospolitą Polską zwaną III Rzecząpospolitą.