Manufaktura 2023/2024 nr 49, styczeń 2024

Socjalizm chiński za panowania Denga Xiaopinga

Gdy 9 września 1976 roku przywódca komunistycznego państwa, Mao Zedong, umiera, władze przejmuje w 1977 roku Deng Xiaoping- chiński polityk komunistyczny, który rozpoczął swoje panowanie od reformy doktryny stworzonej przez poprzednika. Xiaoping skrytykował elementy polityki Mao Zedonga, jednocześnie podkreślając, jak wielkie znaczenie miał dla dalszej rewolucji komunistycznej Chin.

Polityk, zauważywszy stan chińskiej gospodarki, podjął działania, które miały na celu polepszyć dobrobyt państwa. Deng Xiaoping postanowił otworzyć specjalne strefy ekonomiczne, których zadaniem było gromadzenie kapitału zagranicznego do Chińskiej Republiki Ludowej. Skutkiem powyższych działań było powstawanie nowoczesnych fabryk, które były przedstawione w trzystopniowym planie z grudnia 1978 roku, który zakładał rozwój państwa w następnych latach. Chciano bowiem, by priorytetem państwa był przemysł lekki. Zgodnie z powyższym stwierdzeniem rząd chiński zaczął odchodzić od gospodarki rolnej, nastąpiła tzw. dekolektywizacja, która polegała na powrocie do indywidualnych gospodarstw. W wyniku modernizacji państwa powstał nowy system, który został nazwany kapitalizmem państwowym. Z tego powodu opisując gospodarkę, jak i politykę Chin, używa się sformułowania „socjalizm o chińskiej specyfice”. Było to pojęcie, które zostało stworzone przez chińskich komunistów. Uważano, że jest to marksizm-leninizm dostosowany Chińskiej Republiki Ludowej, który w późniejszym czasie stał się główną ideologią państwa.

Po pewnym czasie Xiaoping dopisał do swoich celów polepszenie stanowiska kraju na arenie międzynarodowej. W celu uzyskania dużej ilości współprac z państwami oraz znormalizowaniu z nimi stosunków powstała nowa doktryna – ” jeden kraj dwa systemy”. Zakładała ona, że na terenie Chin, które były krajem socjalistycznym, będą znajdować się regiony, w których działać będzie system kapitalistyczny, jak i komunistyczny. Przykładem takiego działania było uporządkowanie kontaktu ChRL z Hongkongiem (1977) i Makau (1999). Oba państwa pod koniec XX wieku zostały wplecione do państwa Xiaopinga.

PROBLEMY CHRL

Przez cały okres panowania Xiaopinga państwo, oprócz wyraźnej poprawy, zaczęło posiadać nowe zmagania, które okazały się odczuwalne do dzisiaj. W pewnym momencie władze mówiły o aspekcie równomiernego wzbogacania się. Prawda była inna, ponieważ głównie bogacili się mieszkańcy dużych miast. Z tego powodu zaczęto zauważać migracje z wsi do większych metropolii. Poprzez trzystopniowy plan z 1978 r. zaczęto budować wiele fabryk. Nie przypilnowano jednak kwestii zabezpieczeń placówek. Wynikiem niedopilnowania problemów, zauważono wielkie skażenie rzek, co oznaczało brak wody pitnej dla obywateli mieszkających w pobliżu instytucji.

Wielu obywateli, w tym studentów, domagało się podstawowych zasad państwa demokratycznego, jakimi są wolność słowa, wyznaniowa oraz rząd, który reprezentuje społeczeństwo. Skutkiem była seria strajków, która rozpoczęła się w drugiej połowie lat 80.XX w. W kwietniu 1989 roku studenci zainicjowali okupację Tian’anmen. Deng Xiaoping na wieść o zajmowanym placu Niebiańskiego Spokoju w Pekinie postanowił stłumić ruszenie, poprzez wydanie rozkazu otworzenia ognia do protestujących. Polecenie zostało wykonane w nocy z 3 na 4 czerwca 1989 roku. Wydarzenie w Pekinie nazywamy do dzisiaj “masakrą na placu Tian’anmen”, ponieważ w proteście zginęło ok. 2600 ludzi, a wielu z ocalałych trafiło do więzienia.

Deng Xiaoping w listopadzie tego samego roku zrzekł się stanowiska i odszedł od życia politycznego.